Başkan Güler'in fındık sektöründe tekel oluşturmak isteyenlere karşı savaşı 2020 yılında yaptığı açıklamayla başladı. Güler, Temmuz 2020'de yaptığı açıklamada serbest piyasada Türk fındığının yüzde 40'ını alabilecek seviyeye ulaşan ve Türk hükümetinin her yıl açıkladığı fındık fiyatına karşı kendisi de hasat sezonunun başlayacağı dönemlerde fiyat açıklayarak 'Türk hükümetine rakip' pozisyonuna gelen İtalyan Ferero'ya ilk ikazı yapmış, sözleriyle bugünlerin işaretini verdi:
"Fındığı da fındık fiyatını da Roma, Londra, Washington merkezli oligopolist, yani alıcı piyasasında tekelleşen firmaların insafına ve tekeline bırakmayacağız. Fındığın fiyatını biz belirleyeceğiz"
Ancak İtalyan firma bu açıklamayı ciddiye almayarak piyasada dengeleri altüst etmeye devam etti. İtalyan firma satın alma ve kiralamalar yoluyla üretimde sektörde tekel olmaya, piyasada hem alıcı hem satıcı olarak sektörün tüm paydaşlarını etkileyerek monopsoni oluşturmaya başladı.
"FINDIK İÇİN SAVAŞACAĞIM"
Ferrero'yu 2020'de uyaran Başkan Güler, firmanın fındık fiyatına müdahale etmelerine izin vermeyeceklerini açıkladı. Ancak firma tavrını değiştirmeyince Başkan Güler, Ağustos 2022'de "Fındığı da fındık fiyatını da monopsonik, yani alıcı piyasasında tekelleşen firmaların insafına ve tekeline bırakmayacağız. Fındığın fiyatını biz yani üretenler belirleyeceğiz. Ben bunun için savaşacağım" dedi.
Güler, bu açıklamasının ardından 2022 Eylül ayında bir meclis toplantısında ORTAR bünyesinde bulunan 1000 dönüm fındık bahçesi sahibi ve üretici temsilcisi olarak Ferrero hakkında hukuki süreç başlattıklarını duyurdu.
TÜM ÜLKENİN GÖZÜ BU MÜCADELEDE
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı döneminde, geçmiş hükümetlerin Rusya ile imzaladığı Mavi Akım sözleşmesindeki yanlış formülü ortaya çıkararak Putin'i bile şaşkınlığa uğratan ve Türkiye'yi milyarlarca dolar ödemekten kurtaran, Çeaş-Kepez'i büyük bir operasyonla geri alan, Ordu'da ise kıyılara inşa edilen gökdelenleri yıktığı alanı halka açan, konut yapımına açılan Durugöl'ü kurtararak Tabiat Parkı haline getiren Başkan Güler'in Ferrero'ya karşı mücadelesini tüm ülke ilgiyle izlemeye başladı.
İTALYA'DAN ORDU'YA GELDİLER
Kasım 2022 tarihinde Rekabet Kurumu, Ferrero aleyhine soruşturma açtı. Bu Türkiye'de tekelleşen uluslararası bir firmaya karşı açılan ilk soruşturma oldu.
Ferrero, soruşturmanın derinleşmesi ve giderek ilerlemesi üzerine çıkmaz sokağa girdiğini farkedince ne yapacağını şaşırdı. Daha düne kadar kimseye randevu dahi vermeyen firmanın üst düzey yöneticileri Ordu'ya gelerek Başkan Güler ile görüştü.
MÜTHİŞ ÇIKIŞ: "KURALLARA UYUN"
Güler, 5 saat süren görüşmede Ferrero yetkililerine açık ve net bir şekilde "Biz 700 bin aileyiz sen 1 ailesin, burada hukuk kuralları geçer, dolayısıyla kurallara uyun ve fiyatınızı ona göre ayarlayın. Biz size karşı değiliz ama sizin hareketleriniz de tedarikçi şeffaflığında değil" dedi.
Bu görüşmeden bir süre sonra Rekabet Kurumu, Ferrero hakkındaki soruşturmasını derinleştirdi. 1.5 yıldır süren soruşturma sonrası Ferrero pes ederek Rekabet Kurulu'nun tüm taahhütlerini imzaladı.
Buna göre, Türkiye'de referans fiyatının altında kabuklu fındık alımı yapmayacağını ve piyasanın verimliliğini destekleyeceğini taahhüt etti.
BAŞKAN GÜLER TAAHÜTLERİ YETERLİ BULMADI TÜRK YARGISINA GİTTİ
İtalyan firmanın taahhüt imzalaması Başkan Güler'e pek tatmin edici gelmedi. Çünkü taahhütlerin takip edilebilir süreci çok zayıftı. Yanılmadığı ortaya çıktı. İtalyan firma piyasayı yine 'el altından' sürklase etmeye devam etti.
Başkan Güler bunun üzerine ORTAR'ı tekrar devreye koydu. Ordu'nun köklü kuruluşlarından Yürür Gıda'nın da bu işe dahil olması ve tanınan hukukçulardan Av. Ali Mertan'ın müdafiliği ile İtalyan firmaya Ankara 15. İdare Mahkemesi'ne dava açıldı.
TÜRK YARGISININ MUHTEŞEM KARARI
Ankara 15. İdare Mahkemesi, Ferrero'nun Mart 2024 tarihinde Rekabet Kurumu'na Türk hükümetinin açıkladığı fındık fiyatının altında alım yapmayacağına ilişkin verdiği taahhüdü yeterli bulmadı. Mahkeme, İtalyan firmanın Rekabet Kurumu'na verdiği tüm taahhütleri iptal etti.
Buna göre Rekabet Kurumu İtalyan firmaya yeni ve daha ağır şartları taşıyan taahhütler için yeniden masaya oturacak.
Böylelikle Başkan Güler'in 2020'de uyarı ile başlattığı, 2022'de soruşturma açtırdığı, Mart 2024'te taahhüt imzalattığı süreç yine Başkan Güler'in Temmuz 2025'te İtalyan firmanın daha ağır şartların altına imza atacağı yeni bir aşamaya geçildi.
BAŞKAN GÜLER: "BU HERKESİN MESELESİDİR"
Ankara 15. İdare Mahkemesi'nin kararını değerlendiren Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Mehmet Hilmi Güler, mahkemenin İtalyan firmanın Rekabet Kurumu'na verdiği taahhütleri yeterli bulmadığını belirterek iptal etmesinin büyük bir aşama olduğuna dikkat çekti.
Mahkemenin verdiği kararın şimdi istinaf aşaması olduğunu vurgulayan Başkan Güler, "Bu iki, üç kişinin, iki siyasinin meselesi değil. Bu herkesin meselesi. Bu karar sadece bir belge iptali değildir; bu karar sonucu fındığın hakimiyeti üreticinin eline geçti. Rekabet hukuku, her ülkenin egemenlik hakkıdır. Biz bu hakkımızı kullandık. Çünkü, fındıkta fiyatı üreticinin değil, alıcının belirlediği bir monopsonik yapı oluşmuştu. Yani ortada tekelleşmeden farklı olarak, bir alıcı egemenliği vardı. Biz bunu belgeleriyle ortaya koyduk. Bu düzeni kabul etmedik, çünkü bu düzen fındık üreticisinin emeğini hiçe sayıyordu. Biz rekabete karşı değiliz. Biz her şeyin düzgün yürümesini istiyoruz." dedi.
"KARAR, DERS KİTAPLARINA GİRECEK NİTELİKTE BİR KARARDIR"
Ferrero'ya karşı başlattıkları hukuk mücadelesinin sadece bir şikayet dilekçesinden ibaret olmadığına dikkat çeken Başkan Güler, şöyle devam etti:
"1935'ten itibaren çıkan tüm fındık mevzuatını, yönetmelikleri, kararları bir araya getirerek devletin fındık hafızasını oluşturduk. Avukat Ali Mertan, hukukçu arkadaşlarımız, Ziraat Odaları, Yürür Gıda, Borsa gibi sağlam ortaklarla iş birliği yaptık, güçlü bir dosya hazırladık. Rekabet Kurulu'na yapılan onlarca etkisiz başvuru yerine, bilimsel ve kapsamlı bir başvuru yaptık. Sonuç olarak, tarihte ilk kez fındık piyasasındaki tek alıcı baskısı mahkeme kararıyla belirlenmiş oldu. Ferrero artık Türkiye'de doğrudan alım, kırma ve ihracat yapamayacak, bu düzenlemeyi yeniden rekabet kurulu yapacak. Biz bu işi sadece dava kazanmakla bırakmadık. Aynı zamanda sahaya indik. FINVER Projesi kapsamında 1000 dönüme yakın bahçede doğrudan üretim yapıyoruz. Bahçesine bakamayan üreticilerimize destek oluyor, bakımını biz üstleniyoruz. 7000 kişilik iş gücüyle toplama organizasyonu yapıyoruz. Böylece hem verimi artırıyoruz hem istihdam sağlıyoruz. İşçilik ücreti de şehrimizde kalıyor. Ayrıca doku kültürüyle tek dallı fındıklar, prebiyotik ve aktif karbon projeleri, süperkritik akışkan teknolojisiyle değerli bileşenlerin ayrıştırılması gibi katma değerli çalışmaları da başlattık."
"ARZ FAZLASI YALANIYLA ÜRETİCİ ZAYIFLATILDI"
Başkan Güler, fındık sektöründe yıllardır devam eden 'psikolojik algıya' dikkat çekti. Fındık rekoltesinin yüksek olduğu dönemlerde bazı kesimlerin ortaya çıkıp 'arz fazlası var' deyip piyasayı olumsuz etkilemeye çalıştığına dikkat çeken Başkan Güler, altını çizerek şu açıklamayı yaptı:
"Yıllardır Türkiye'de aynı ezber tekrar edildi: 'Fındıkta arz fazlası var.' Bu söylemle fiyatların düşmesi meşrulaştırılıyordu. Oysa bu yanıltıcı ve gerçek dışıydı. Gerçekte fındıkta arz fazlası yoktu. Ferrero'nun ve bazı çıkar gruplarının yönettiği bu algı operasyonu, fiyatları baskılamak için yıllarca sürdürüldü. Biz bu algıyı bilimsel verilerle yıktık. Fındık, Karadeniz'in alın teridir. Türkiye'nin stratejik tarım ürünüdür. Bugün arz fazlası değil, kaliteli üretim ve sürdürülebilir verimlilik eksikliği sorun olarak karşımızda duruyor. Gerçekler artık gün yüzüne çıktı"
"BU BİR MİLLİ DURUŞTUR"
Üreticinin hakkını, rekabetçi ve adil bir sistemle korumakta kararlı olduklarının altını çizen Güler, açıklamalarını şöyle tamamladı:
"Biz bunları yapmasaydık yerli kırma fabrikaları tehlikeye girecekti ve binlerce kadınımız işsiz kalacaktı. Bu mesele hepimizin meselesi. Fındıkta artık oyun kurulmasına izin vermeyeceğiz. Bu kararla birlikte fındığın geleceği artık daha yerli ve daha adil temellere oturmuştur. Ben bu mücadelede başta Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere, Rekabet Kurumu'na, şirketlerimize, Ziraat Odalarına, Borsamıza, bağımsız yargımıza ve bu işe gönül ve destek veren herkese teşekkür ediyor, kararın hayırlı olmasını diliyorum."
